Λημνία Γη

Η Λημνία Γη ήταν ένας παχύρρευστος, κοκκινωπός πηλός, γνωστός από την αρχαιότητα για τις πολλαπλές θεραπευτικές του ιδιότητες. Θεωρείται το πρώτο παγκοσμίως πρότυπο φαρμακευτικό προϊόν και τη συναντάμε από την αρχαιότητα μέχρι και τον 19ο αιώνα να κατέχει σημαντική θέση όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Στην αρχαιότητα, η τελετή εξόρυξης της Λημνίας Γης καθαγιαζόταν από ιέρεια που ερχόταν από την πρωτεύουσα της Λήμνου, την Ηφαιστία, στις 6 Μαΐου νωρίς το πρωί, ώστε το χώμα να είναι μαλακό από την υγρασία. Στη συνέχεια μεταφερόταν στην πόλη, όπου έπειτα από συγκεκριμένη κατεργασία, έπαιρνε τη μορφή δισκίων και σφραγιζόταν με τη μορφή της θεάς Άρτεμης. Κατά τους χριστιανικούς χρόνους η τελετή συνδυάστηκε με την γιορτή του Σωτήρος και γινόταν στις 6 Αυγούστου. Η σφραγίδα, τα χρόνια εκείνα, έφερε τη μορφή του Χριστού και την αποκαλούσαν αγιόχωμα. Την περίοδο της τουρκοκρατίας σφραγιζόταν με την ημισέληνο ή με άλλες επίσημες οθωμανικές σφραγίδες.

Η εξόρυξη του πηλού γινόταν στο λόφο Δεσπότης ή Μόσυχλος, που βρίσκεται μεταξύ των χωριών Ρεπανίδι, Κότσινας και Βάρος, νότια από το ξωκλήσι του Σωτήρος και φαίνεται να συνεχίστηκε ως τον 19ο αιώνα, με τελευταία αναφορά εξόρυξης τον Αύγουστο του 1916. 

Αναφορές από τα αρχαία χρόνια παρουσιάζουν τη σύσταση της Λημνίας Γης ως θαυματουργή με μοναδικές θεραπευτικές ιδιότητες. Η χρήση της γινόταν με κατάποση, με επάλειψη σε πληγές ή διαλυμένη σε νερό. Σύμφωνα με αρκετές μελέτες φαίνεται πως είχε αντισηπτική, αιμοστατική και παυσίπονη δράση, ενώ θεωρούσαν πως θεράπευε φλεγμονές του δέρματος και των ματιών, τη δυσεντερία, τις διαταραχές του στομάχου και πως εξουδετέρωνε το δηλητήριο των φιδιών. Επίσης, πίστευαν πως δρούσε κατά της πανώλης και της ελονοσίας. Οι χημικές αναλύσεις αποκάλυψαν πως η Λημνία Γη περιείχε κυρίως πυριτική άργιλο και αλουμίνα και υψηλή περιεκτικότητα σε οξείδια του σιδήρου, στα οποία οφειλόταν το καστανέρυθρο χρώμα της.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, όταν ο Δίας πέταξε τον Ήφαιστο από τον Όλυμπο στο λόφο Μόσχυλο, ο Ήφαιστος κατάφερε να θεραπεύσει τα τραύματα από την πτώση του με το θεραπευτικό χώμα της Λημνίας Γης. Επίσης, κατά τον τραγικό ποιητή Σοφοκλή, με το ίαμα της Λημνίας Γης, θεραπεύτηκε και ο φημισμένος βασιλιάς της Θεσσαλίας Φιλοκτήτης, όταν δαγκώθηκε από φίδι και οι συνοδοιπόροι του οι Αχαιοί, τον εγκατέλειψαν μόνο του και συνέχισαν το ταξίδι τους προς την Τροία.